EnglishEr is zicht op betere tijden: met het toenemen van de vaccinatiegraad zie je in de betreffende leeftijdsgroepen de besmettingsgraad afnemen. Een hoopvolle ontwikkeling. In deze fase worden we als werkgevers geconfronteerd met veel vragen. Want hoe zit het nou? Mag je je personeel verplichten zich te laten vaccineren? Of mag je iemand die zich niet wil laten vaccineren de toegang tot de werkvloer ontzeggen? We zetten de antwoorden op de 10 meest gestelde vragen voor je op een rij.
1. Mag een werkgever zijn personeel verplichten zich te laten vaccineren?
Nee, dat mag niet. Je wel of niet laten vaccineren is altijd een vrijwillige keuze. Er bestaat geen wettelijke vaccinatieplicht waarop een werkgever een beroep kan doen. Een werkgever mag het vragen, maar mag er niet op aandringen. Het moet een vrijblijvend verzoek zijn, waar geen consequenties aan worden verbonden. Want zo’n vraag kan voor een werknemer al heel snel voelen als een verplichting, omdat deze voor het werk en het loon afhankelijk is van de werkgever. Verplichte vaccinatie is in strijd met artikel 8 van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en met artikelen uit de Grondwet: het doet inbreuk op de lichamelijke integriteit en de onaantastbaarheid van het lichaam van de werknemer. Daarnaast kan verplichte vaccinatie een inbreuk op de vrijheid van religie en geweten opleveren. De verwachting is op dit moment ook niet dat een dergelijke vaccinatieplicht er komt, ook niet voor bepaalde beroepen zoals zorg- of GGD-personeel.
2. Mag een werkgever personeel weigeren dat geen vaccinatiebewijs kan overleggen?
Nee, dat mag in beginsel niet. Dat zou neerkomen op verplichte vaccinatie. Een uitzondering is als er een duidelijk en proportioneel belang is. Bij zorginstellingen en ziekenhuizen kun je goed uitleggen waarom alleen gevaccineerde medewerkers op een afdeling met coronapatiënten of kwetsbare mensen mogen werken. Voor medewerkers die niet willen zeggen of ze gevaccineerd zijn, of aangeven zich bewust niet te laten vaccineren, moet dan wel een alternatief worden gezocht door de werkgever. Bijvoorbeeld iets ander werk of hetzelfde werk op een andere afdeling.
3. Welke mogelijkheden heb je als werkgever om je personeel te stimuleren zich te laten vaccineren?
Wat je wel mag doen is communiceren over het belang van vaccineren. Iedereen in Nederland wil terug naar een wat normalere samenleving, dan is het dus van belang dat zoveel mogelijk mensen zich laten vaccineren.Benadruk het belang van vaccinatie daarom aan medewerkers en ga met hen in gesprek als zij twijfels of zorgen hebben op dit punt. Ook mag je hen stimuleren door reiskosten naar de vaccinatielocatie te vergoeden of tijd voor tijd te geven wanneer iemand zich buiten werktijd laat vaccineren.
4. Moet een werknemer verlof opnemen wanneer hij zich laat vaccineren onder werktijd?
Dit valt onder calamiteiten- en ander kort verzuimverlof. Het geeft de werknemer recht op verlof met behoud van loon voor de benodigde tijd. Informeer medewerkers hierover. Daarnaast kan een werkgever overwegen om de reiskosten naar de vaccinatielocatie te vergoeden. Een werkgever kan ook overwegen om een vaccinatie die buiten werktijd plaatsvindt, als werktijd aan te merken. Je moet er dan wel rekening mee houden dat direct of indirect registreren van de vaccinatie op grond van de AVG niet is toegestaan.
5. Mag een werkgever vragen wie zich wel en niet hebben laten vaccineren?
Nee, een werkgever mag niet vragen of werknemers zich hebben laten vaccineren. Doet de werkgever dat toch, dan is de werknemer niet verplicht hierop te antwoorden. De werknemer mag het wel uit eigen beweging aan de werkgever vertellen, maar die informatie mag dan weer niet worden geregistreerd, zelfs niet als de werknemer hiervoor toestemming heeft gegeven.
6. Mag een werkgever via een bedrijfsarts uitvragen wie zich wel en niet hebben laten vaccineren?
Nee. Een bedrijfsarts kan dit wel te horen krijgen van werknemers, maar mag dat niet doorspelen aan de werkgever. Een bedrijfsarts mag alleen aan een werkgever doorgeven of een werknemer wel of niet geschikt is voor het werk. De rest is beroepsgeheim en valt onder de privacy van de werknemer. Een bedrijfsarts kan u wel adviseren om een werknemer op een andere plek te laten werken. Bijvoorbeeld als een werknemer zich niet laat vaccineren maar wel werkt op een plek met extra gezondheidsrisico’s.
7. Mag een werkgever een sollicitant vragen of diegene wel of niet gevaccineerd is?
De sollicitant zit weliswaar nog niet in een arbeidsrelatie met de werkgever, maar wil wel graag de baan. Grote kans dat diegene zich gedwongen voelt antwoord te geven. De positie van de sollicitant wordt daarom gelijkgesteld met die van een werknemer die al in dienst is. Het is voor een werkgever vanwege de machtsverhoudingen dus ook hier niet toegestaan om naar deze informatie te vragen. En doet een werkgever dat toch, dan hoeft de sollicitant geen antwoord te geven.
8. Wat als een werknemer weigert zich te laten vaccineren en vervolgens ziek wordt, kan de werkgever dan weigeren loon te betalen?
Een werknemer heeft altijd recht op loon bij ziekte, tenzij de ziekte opzettelijk is veroorzaakt. Wie zich niet laat vaccineren doet dat niet met de opzet om ziek te worden. De werkgever moet dus gewoon loon doorbetalen als een werknemer die een vaccinatie weigert ziek wordt.
9. Als de werknemer aangeeft dat hij zich niet laat vaccineren, mag een werkgever dan andere maatregelen opleggen, zoals het dragen van een mondkapje?
Werkgevers hebben een zogenaamd 'instructierecht'. Dat betekent dat zij, als dat redelijk is, werknemers mogen vragen zich op een bepaalde manier te gedragen of te kleden. Vanuit dit instructierecht mag een werkgever een werknemer vragen een mondkapje te dragen. De werkgever is voor alle werknemers verantwoordelijk is voor een gezonde en veilige werkplek. Het is op dit moment dan ook redelijk om werknemers die zich niet laten vaccineren te vragen een mondkapje te dragen. Ook kun je hen vragen op een afdeling te werken waar meer ruimte is om afstand van collega’s te houden.
10. Als werknemers gevaccineerd zijn, moeten zij zich dan nog aan de voorzorgsmaatregelen houden?
Tot deze week was het antwoord op deze vraag nog zonder meer 'ja'. Er was namelijk nog veel onduidelijk over het overdragen van het virus na vaccinatie. Deze week kwam er hoopgevend nieuws; er is een studie gepubliceerd van het CDC, het Amerikaanse RIVM. Daaruit blijkt dat het coronavirus niet of nauwelijks wordt overgedragen door mensen die gevaccineerd zijn. Dat is goed nieuws. Dat lijkt erop dat de noodzaak om voorzorgsmaatregelen te nemen kleiner wordt. De komende tijd wordt hierover ongetwijfeld meer duidelijk.
Heeft u vragen die niet worden vermeld in dit artikel? Laat het ons weten!
bronnen: rijksoverheid.nl